–कृष्ण दवाडी
हिमाली आवाज । लामो समयदेखी विवादित रहेको राष्ट्रिय गौरवको मध्यपहाडी(पुष्पलाल) राजमार्गको पोखरा महानगर खण्डको राजमार्ग रेखाङ्कन(एलाइनमेन्ट) टुङ्गो लागेपछि ठेक्का आह्वान गरिएको छ ।
पोखरा महानगरपालिका–२५ याम्दी जौवारीपुलदेखी मादी गाउँपालिकाको भैँसेसम्मको राजमार्ग निश्चित नहुँदा लामो समय यस खण्डमा काम हुन सकेको थिएन ।राजमार्गको नयाँ रेखाङ्कन अनुसार पोखरा बजार क्षेत्र छाडेर राजमार्ग गाउँ उक्लिएको छ । यसबाट पोखराको ग्रामीणक्षेत्र सुविधासम्पन्न राजमार्गमा जोडिने छन् । अर्मलाकोट,आँटीघर मौजा, सिक्लेस, ताङतिङ लगायतका पर्यटकीयस्थलको महत्व झनै बढाउने भएको छ ।
मध्यपहाडीको पोखरा खण्डको दशक अघि तय गरिएको रेखाङ्कन क्षेत्रमा पछिल्लो समय बजार विस्तार भएको र राजमार्ग सोही बाटो हुँदै लैजादा ठूलो सङ्ख्यामा घरहरु विस्थापित हुने भएपछि बजार क्षेत्रमा लामो समय राजमार्ग विस्तारको योजना अघि बढन् सकेको थिएन ।
कास्की खण्डकै पश्चिम क्षेत्रमा काम सम्पन्न भएको र पूर्वी खण्डको निर्माण भइरहँदा यस क्षेत्रमा विवादकै कारणले ठेक्का आह्वान हुन सकेको थिएन ।
सरकारले आगामी विसं २०८१ सम्ममा मध्यपहाडी सम्पूर्ण काम सम्पन्न गर्ने गरी काम अघि बढाएको थियो । पछिल्लो समय पोखरा खण्डमा यसअघिको राजमार्गको रेखाङ्कन परिर्वतन गरिएको छ ।
पोखरा खण्डको ४० किमीमा नयाँ रेखाङ्कन गरेर विस्तृत आयोजना प्रतिवेदन(डिपिआर) तयार गरी रु चार अर्ब लागत अनुमान सहित बोलपत्र आह्वान गरिएको मध्यपहाडी(पुष्पलाल) राजमार्ग योजना कार्यालय पर्वतका प्रमुख नारायणदत्त भण्डारीले बताउनुभयो ।
मध्यपहाडीको नयाँ रेखाङ्कन अनुसार याम्दीपुलदेखी, लामाचौर, अमला विसौनी, महेन्द्रगुफा, कालीखोला, अर्मलाकोट, आँटीघर, पानीघाट, मेलबोट, ज्याम्दु हुँदै भैँसेसम्म जोड्ने गरी डिपिआर बनाइएको छ । योजना कार्यालयका अनुसार याम्दीदेखी कालिखोलासम्मको सडक चार लेन र कालीखोलादेखी ज्याम्दुसम्मको पहाडी भुगोलमा दुई लेनको सडक बन्नेछ ।
योजना प्रमुख भण्डारीले भन्नुभयो,“भैँसेदेखी याम्दीसम्म विगत वर्षहरुमा डिपिआर र सर्भे भएर बसिरहेको र ठेक्का लगाउन नसकेको अवस्था थियो । पछिल्लो समय हामीले तीव्रताका साथ काम अघि बढाएर नयाँ रेखाङ्कन सहित डिपिआर तयार गरेर ठेक्का आह्वान गरेका छौँ, अब पोखरा खण्ड निर्माणको प्रक्रियामा अघि बढ्यो ।”
पोखरामा पुरानो डिपिआर अनुसार याम्दीपुलदेखी लामाचौर, भलाम, मणिपाल पछाडि, फूलबारी, काहुँखोला बजार हुँदै भैँसेसम्म जोड्ने योजना थियो ।
सो रेखाङ्कनमा अत्यधिक घर बनेको र धेरै जग्गाहरु खण्डीकरण भएर घडेरीमा बिक्री भएकाले राजमार्गको मापदण्डले ठूलो बस्ती स्थानान्तरण गर्नुपर्ने र सो सम्भव नदेखिएपछि डिपिआरनै परिर्वतन गरिएको मध्यपहाडी योजनाले जनाएको छ ।बजार क्षेत्रबाट राजमार्ग लैजान नहुने र यसको डिपिआर परिर्वतनका लागि प्रदेश सरकार, महानगर तथा मादी गाउँपालिकाबाट समेत आग्रह भएको बताइन्छ ।
“राजमार्गको मापदण्ड अनुसार सडकको दुवैतर्फ २५।२५ मिटर छाड्नु असम्भव देखिएको र बस्ती स्थानान्तरण गर्न नसकिने भनेर प्रदेश सरकार, महानगर, वडा तथा गाउँपालिकाबाट आग्रह भयो ।”योजना प्रमुख भण्डारीले भन्नुभयो,“जग्गाको मुआब्जा दिने व्यवस्था समेत नभएकाले नयाँ रेखाङ्कनका लागि योजना कार्यालयबाट फाइल उठाएर सडक विभाग, भौतिक मन्त्रालय हुँदै मन्त्रिपरिषद्मा लगेर निर्णय गरेका हौँ ।”
मादी गाउँपालिकाले आफ्नो पालिकाको धेरै वडाहरुलाई समेट्ने गरी राजमार्गको नयाँ रेखाङ्कन गर्न माग गरेको थियो । कार्यपालिका बैठकबाटै भैँसेदेखी मादीको ज्याम्दु र पानीघाट जोड्ने गरी राजमार्ग लैजानुपर्ने माग गरिएको थियो । पछिल्लो एलाइनमेन्ट अनुसार मादीका अधिकाँस वडाहरु पक्की राजमार्गमा जोडिने भएका छन् ।
मादी–७ का वडाध्यक्ष दुर्गाबहादुर गुरुङले पहाडी क्षेत्र हुँदै मध्यपहाडी राजमार्ग विस्तारको योजनाले मादीको विकासमा ठूलो योगदान पुग्ने बताउनुभयो । पालिकाका धेरै वडाहरु मध्यपहाडीले छुने भएकाले मादीको पूर्वाधार विकाससँगै, पर्यटन, कृषि र जनजीविकालाई सहज बनाउने उहाँले बताउनुभयो ।
गुरुङले भन्नुभयो,“मादीलाई धेरै समेट्ने गरी राजमार्ग लैजानुपर्छ भनेर हामीले माग गरेका थियौँ, अहिले सोही अनुसार भएको छ । स्थानीयवासीले पनि जमिन दिन तयार हुनुभएको छ, विवाद छैन, यसले खुःशीयाली थपेको छ ।”
मध्यपहाडी राजमार्गको कास्की खण्डमा ९१ किमी क्षेत्र पर्दछ । कास्की खण्ड लमजुङ÷कास्की सीमा रुदीखोलादेखी कास्की÷पर्वत सीमा साँधखोलासम्म रहेको छ ।
रुदीखोलादेखी भैँसेसम्मको १६ किमीमा गत वर्ष ठेक्का लगाएर हाल काम चालू रहेको बताइन्छ । सो खण्डमा हाल सडक चौडा बनाउने, नाला निर्माण, टेवा पर्खाल लगाउने र गार्भेलको काम भइरहेको योजनाले जनाएको छ ।
याम्दीदेखी नयाँपुलसम्मको ३५ किमी सम्मको सबै काम सम्पन्न भएको छ । रु तीन अर्ब लागतमा यस खण्डको काम सम्पन्न भएको हो ।
पछिल्लो समय निर्माण गरिएको यस सडकको सौन्दर्यले देश विदेशमा भाइरल समेत बनेको छ । हेमजा क्षेत्रको सिधा र फराकिलो सडक, आकर्षक जेव्रा क्रसिङ, सडक डिआइडर र सडकबत्तीले राजमार्गको सौन्दर्य बढाएको हो ।
